Γιάννης Ρίτσος

Τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από τη γέννηση του ποιητή Γιάννη Ρίτσου (1909-2009), το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), στο οποίο το υπουργείο Πολιτισμού έχει αναθέσει την υλοποίηση του έργου, κυκλοφορεί τις μέχρι σήμερα άγνωστες στο κοινό απαγγελίες του ποιητή από τη συλλογή “Διάδρομος και σκάλα”.

Πρόκειται για ένα σπάνιο ηχητικό ντοκουμέντο, στο οποίο ο εξόριστος στη Σάμο ποιητής διαβάζει, με την πάντα υποβλητική αλλά εδώ καταβεβλημένη φωνή του, 31 από τα ποιήματα της συλλογής, που μεταφέρουν την απογοήτευσή του από τις περιπέτειες του τόπου και της υγείας του. Η απαγγελία του αποτυπώνει καθαρά το φορτισμένο συναισθηματικά κλίμα της εποχής και συγχρόνως προσφέρει ένα ερμηνευτικό κλειδί για την καλύτερη κατανόηση της ποίησής του.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την κυρία Χρύσα Προκοπάκη για την ευγενή παραχώρηση αυτού του πολύτιμου αρχείου και για την εισαγωγή που έγραψε ειδικά γι’ αυτήν εδώ την έκδοση, όπως επίσης και την κόρη του ποιητή κυρία Έρη Ρίτσου και τις εκδόσεις “Κέδρος” που πρόθυμα έδωσαν την άδεια να συνοδεύεται το cd με τα ποιήματα της απαγγελίας.

Κατρίν Βελισσάρη
Διευθύντρια Εθνικού Κέντρου Βιβλίου

BiblioNet

Παραμερίζουμε, ποιητή, για να περάσεις -ο Κωστής Παλαμάς υποκλίνεται στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο. Εμείς, υποκλινόμαστε στον ποιητή και στον Άνθρωπο Γιάννη Ρίτσο. 

Η ζωή του ποιητή από τα βρεφικά και παιδικά χρόνια στη Μονεμβασιά. Τα εφηβικά στο Γύθειο και η εγκατάστασή του στην Αθήνα, τον τόπο που αγάπησε και έζησε ως το τέλος. 
Το ποιητικό, ιδεολογικό και αγωνιστικό του έργο. Η στάση του απέναντι στη ζωή και στον συνάνθρωπο. 

BiblioNet

Επιλογή κριτικών κειμένων

Ηρακλής Αποστολίδης, Τ. Κ. Παπατσώνης, Νίκος Καρβούνης, Κλέων Παράσχος, Κώστας Βάρναλης, Μάρκος Αυγέρης, Πάνος Θασίτης, Μανόλης Αναγνωστάκης, Τάκης Σινόπουλος, Τάσος Λειβαδίτης, Αντρέας Καραντώνης, Λουί Αραγκόν, Νόρα Αναγνωστάκη, Σόνια Ιλίνσκαγια, Γιώργος Βελουδής, Μάριο Βίττι, Αλέξανδρος Αργυρίου, Παντελής Πρεβελάκης, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Κώστας Γ. Παπαγεωργίου, Γ. Π. Σαββίδης, Γιώργος Αράγης, Μιχάλης Μερακλής, Έντμουντ Κίλι, Χρύσα Προκοπάκη, Νάσος Βαγενάς, Π. Δ. Μαστροδημήτρης, Γιώργος Κεντρωτής, Χριστίνα Ντουνιά, Ρόντερικ Μπήτον, Δημήτρης Κόκορης, Έλλη Φιλοκύπρου, Έλλη Παππά, Αγγέλα Καστρινάκη, Δ. Ν. Μαρωνίτης, Ευριπίδης Γαραντούδης, Τίτος Πατρίκιος, Παντελής Μπουκάλας, Αικατερίνη Μακρυνικόλα, κ.ά.

επιμέλεια: Δημήτρης Κόκορης

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, 2009

450 σελ.

BiblioNet

[…] Δεν χωράει επομένως αμφιβολία, πως το πιο σημαντικό στοιχείο σε αυτή την εργασία, είναι η ίδια η ποίηση. Η ποίηση του μεγάλου μας ποιητή Γιάννη Ρίτσου, σε μερικές από τις κορυφαίες στιγμές του.

Ας απολαύσουμε λοιπόν, πριν ή μετά από ένα παιχνίδι σκραμπλ, το υπέροχο “παιχνίδι” του ποιητή, με την αιωνιότητα!
Χαρά και ποιητική ενατένιση, λοιπόν, της ζωής και του χρόνου που χάνεται, για να ξανακερδηθεί με τις λέξεις (… αυτές ερευνούμε, τις προεκτείνουμε, μας προεκτείνουν…). Έχοντας πάντοτε απέναντί μας, συμπαίκτη (και όχι αντίπαλο), τον ίδιο τον εαυτό μας! Την φωτεινή μοναξιά του!

Χρήστος Τουμανίδης

BiblioNet

Ένα συνέδριο και μια έκδοση προς τιμή του μεγάλου μας ποιητή, του αγωνιστή και κομμουνιστή ποιητή Γιάννη Ρίτσου, που φωτίζει το μεγαλείο της ζωής και της τέχνης του.
Επιδίωξη του Ρίτσου ήταν η ποίηση του να αποτελεί οδηγό μάχης για τη ζωή, όπλο και σημαία στα χέρια του λαού στον αγώνα του για το φωτεινό μέλλον της ανθρωπότητας.
Η ενιαία κοσμοθεωρητική θέση του απέναντι στη ζωή είναι η ειδοποιός του διαφορά με άλλους αξιόλογους ποιητές του καιρού του. Γιατί όπως ο ίδιος έγραφε: “Το ιδεολογικό υπόβαθρο τη ς τέχνη ς, το κοινωνικό και ηθικό, αν δεν είναι ο πρώτος λόγος της αξίας της, είναι ωστόσο ο τελικός.”
Στο όνομά του αντηχεί ακέριο το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Με τα μεγάλα ιδανικά και τις πρωτοπόρες ιδέες, με τις πίκρες και τις ανησυχίες, αλλά και την ακατανίκητη πίστη σ’ ένα ευτυχισμένο μέλλον και στη δύναμη του λαού που θα το επιβάλει. Στο όνομα του αντηχεί ακέριο το Κομμουνιστικό Κόμμα του Κόσμου, το λαμπρό μέλλον της πανανθρώπινης συνάντησης.

BiblioNet

Ξεκινώντας απ’ τα πέτρινα χρόνια της εξορίας, το βιβλίο στρέφεται πίσω, στους προγόνους του Γιάννη Ρίτσου και στην οικογένεια της μητέρας του Ελευθερίας Βουζουναρά. Δυναμική φυσιογνωμία κρίσιμης σημασίας για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας και των κατοπινών ιδεών του ποιητή η μητέρα του, μολονότι αναδύθηκε μέσ’ από ένα συντηρητικό περιβάλλον ωσάν οδηγημένη απ’ τη Μοίρα, τον μπόλιασε με τις προοδευτικές ιδέες της. Η καταγωγή της κι η διαμονή των δύο αδελφών της τον έστειλαν στον τόπο της γέννησής της μαθητή τού Γυμνασίου Γυθείου μαζί με την αδελφή του Λούλα Γλέζου, την ίδια εποχή με τον Νικηφόρο Βρεττάκο.
Στο βιβλίο παρουσιάζονται συγγενικά του πρόσωπα, πρόσωπα νεκρών που είναι συντελεσμένοι κι αμετάβλητοι. Απ’ τα ντοκουμέντα και τις φωτογραφίες (1867-1950), όλα ανέκδοτα απ’ τις συλλογές του συγγραφέα, εμφανίζονται μορφές απ’ τα μαθητικά χρόνια του Γιάννη Ρίτσου εφόσον πέρασαν στην ποίησή του, λ.χ. στην Τέταρτη διάσταση – στο τερατώδες αριστούργημα. Φυσιογνωμίες, όπως η “θεία Όλγα”, ο “θείος Λεωνίδας” ή ο μουσικοδιδάσκαλος Giocondo Moretti και χώροι, όπως το νησάκι Κρανάη, γύριζαν συνεχώς στις αναμνήσεις του μέχρι το Εικονοστάσιο ανωνύμων Αγίων. Τα θέματα δίνονται μαζί με την προσωπική εμπειρία του συγγραφέα απ’ τον ίδιο χώρο.

BiblioNet

Σε κάθε ποιητή υπάρχουν έννοιες-κλειδιά, που επανέρχονται ως βασικές νότες στη διαμόρφωση του λογοτεχνικού του οράματος. Ενσαρκώνουν τις σταθερές ροπές του ποιητικού του προβληματισμού και τον προσγειώνουν προς συγκεκριμένες κατευθύνσεις. Είναι έννοιες που ακτινοβολούν μνήμες, αισθήματα, φορτισμένες βιωματικές εμπειρίες και ιδέες με ιδιαίτερο βάρος λειτουργώντας ως επισημάνσεις του προσωπικού στίγματος του ποιητή που καθορίζουν τον ιδιότυπο και προσωπικό καλλιτεχνικό του κόσμο και την ξεχωριστή παρουσία της ψυχής του.

Επιχειρώντας μια προσπάθεια αναζήτησης του θεματικού περίγυρου του έργου του Γιάννη Ρίτσου διαπιστώνουμε μια εμμονή σε κάποια κυρίαρχα μοτίβα, των οποίων η χρήση εντοπίζεται γόνιμα και δημιουργικά από τα αφετηριακά στάδια της δημιουργίας του και χρησιμεύουν ως μίτος για την εξερεύνηση της ποιητικής του ενδοχώρας. Αυτά τα θεματικά μοτίβα είναι: Οι αυτοβιογραφικές ψηφίδες, η νεοελληνική ιστορία, η φύση, τα ευτελή αντικείμενα, οι απλοί καθημερινοί άνθρωποι, η γυναίκα και το ερωτικό στοιχείο, η παράδοση, η παρουσία του θείου στοιχείου και των χριστιανικών αξιών και η φυσιογνωμία του σύγχρονου κόσμου.

BiblioNet

Σε μια νέα σελίδα, παρουσιάζουμε ολόκληρο τον κατάλογο των βιβλίων του Γιάννη Ρίτσου,.. Όλα, από τις Εκδόσεις ΚΕΔΡΟΣ,..

Το κείμενο που ακολουθεί, είναι της Αγγελικής Κώττη, η οποία, ως βιογράφος του Γιάννη Ρίτσου, έχει επιμεληθεί το αρχείο χειρόγραφων έργων του ποιητή, που βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη. Δημοσιεύεται εδώ για πρώτη φορά…